سیستم مدیریت پورتال پایگاه خبری نشاط شهر

جواد نوری:

حضرت آیت الله شیخ محمد رضا بهاری فرزند سوم ملا محمد جعفر معروف به آشیخ رضا، در حدود سالهای ۱۲۹۰ قمری بدنیا آمده علوم مقدماتی را نزد پدر فرا گرفته و برای ادامه تحصیل به همدان رفته و از محضر اساتید وقت استفاده می نماید و پس از بازگشت برادر بزرگ تر شیخ باقر سطوح عالی را در نزد ایشان فرا می گیرد و گویا مدتی نیز در حوزه علمیه اصفهان بوده و از اساتید مبرز حوزه علمیه اصفهان هم بهره ها گرفته است. دکتر اصغری از قول پدر مرحوم سید ابراهیم اصغری( محدث بصیر) شیخ رضا را عالم فاضل و فقیه مجرب ، دانشمند زمان شناس شجاع نکته دان دارای حافظه ی بسیار سرشار و ادیب و آشنا به تاریخ و خطیبی نطاق با کلامی گیرا و مفسری دانا و عالمی اهل مطالعه توصیف می نماید ( اصغری، ۱۳۹۵، ۳۶۰) مجموعا شیخ رضا دومین فرد این طایفه است که جایگاه مذهبی و علمی بزرگی دارد، دو برادر دیگر یعنی ملا صادق و ملا علی به اندازه شیخ رضا تحصیلات را ادامه نداده اند. بااین حال زندگینامه مدونی ندارد و مجموعا خاطرات شفاهی در مورد ایشان بیشتر از موارد مکتوب است، وی در بسیاری از اسناد خانوادگی که به خط ایشان نوشته شده بسیاری از سوالات فقهی و شرعی اطرافیان را پاسخ داده و از همانها میزان تسلط وی بر علوم شرعی واضح و هویداست. 

بهر حال این چهره نامدار در بهار ماندن را به همدان رفتن ترجیح داده و تا آخر عمر در بهار ماند. و اداره امور شرعی بهار و توابع را به عهده گرفت و قلمرو فرامین شرعی ایشان گویا تا روستاهای قهورد و مهربان و ... ( ۱) هم ادامه داشته است.

مجموعا در کنار رتق و فتق امور دینی و شرعی مردم به کشاورزی و زمین داری نیز مشغول بوده و حامی برادر بزرگتر در جریانات سیاسی همدان بوده و خاطرات تلخ و شیرین و گفتنی و نگفتنی و ضد و نقیض فراوانی از حضور وی در بهار و سلوک اخلاقی ایشان با دسته های مختلف مردم در بین مردم جریان دارد.

از جمله آنکه آشیخ رضا تمکن مالی بسیاری داشت، زمین زراعی او بسیار بود و گله گاو وگوسفندان فراوان او هرروز توسط چند تن پیشکار و خدمتکار به صحرا می رفت، و نسبت به همسایگان و اطرافیان اندکی سخت گیر بود. در بخش انتهایی بهار باغچه بزرگی هست که معروف به باغچه آشیخ رضاست و این منطقه امروز هم به همین نام باقی ست. اینکه در سطور پیشین عنوان شد خاندان بهاری تبار بهاری دارند از همین مالکیت ایشان بر زمین های کشاورزی هویداست، و دور از ذهن است که یک خاندان مهاجر در عرض چند سال سکنی گزینی در بهار به مرتبه ای از مالکیت برسند که موقعیت آنها به این اندازه تعیین کننده باشد. 

(۱) بسیاری ازین روستاها و قصبات در دهه های گذشته جزو حریم بهار محسوب می شده که در چهل سال اخیر از بهار جدا شده اند

نویسنده گذری بر تاریخ مالکان همدان نوشته: روزی که آقا شیخ رضا بهاری به رحمت خدا رفت علیرضاخان بهاالملک سوم‌ به اتفاق گروهی از خان ها و جوق باشی ها و بزرگان در مراسم ختم وی شرکت می کنند و به نقل از پدرشان که در محفل حضور داشته از قول بها الملک می گوید که با فوت شیخ رضا چراغ علمی همدان خاموش شد...  شهر بهار آن موقع روستایی بزرگ بود که بهره مالکانه اش از سوی بها الملک به سید خراسانی واگذار می شد و گویا بهاریان این فرد را که برای اخذ مالیات و بهره ی مالکانه به بهار آمده بود راه ندادند و وی شکایت به بها الملک برد و ایشان نیز به مباشر خود دستور جمع آوری بهره ی مالکانه را داده و مباشر نیز آقا سید هدایت

بهاری را به نایبی انتخاب کرده و بهره هارا از طریق ایشان جمع آوری می نموده است.( معظمی، ۳۰، ۱۳۹۹)

دکتر اصغری در کتاب عقل و عرفان نوشته است، روزی از پدرم پرسیدم که برخی می گویند حاج شیخ رضا از محصولات کشاورزی مالیات به ارباب نمی داده است. چرا؟ در جواب گفت ارباب و نماینده باید مالیات های شرعی را به حاج شیخ رضا می دادند یا ایشان به ارباب مالیات می‌داد ؟ 

( اصغری، ۳۶۳، ۱۳۸۹) 

همین مورد جزیی نمایان گر نوع روابط حاکمان شرع با حکام و خوانین است. جایگاه مذهبی ایشان در میان عامه مردم این اقتدار را به ایشان داده بود تا در برابر خوانین تابع نباشند. و نوعی موازنه قدرت در بهار بوجود آمده باشد. البته در مورد کیفیت برخورد شیخ رضا با خوانین درمورد سایر مردم و رعیت چیزی گفته نشده است،  زیرا چنانکه گفته آمد در مورد  سلوک رفتاری و اخلاقی وی با مردم عادی گزارشات ضد و نقیضی وجود دارد، دکتر اصغری می نویسد: وی با قدرت و نفوذی که داشت اهل شوخی هم بود و به ذکر خاطره ای از پدر خویش آورده که « روزی با دوسه نفر طلاب نوآموز بحث از چگونگی میراث و تقسیم اموال بود و شیخ رضا مسئله پیچیده ای را توضیح می داد،  و بعداً به یکی از شاگردان نگاه کرد و گفت: فلانی فهمیدی؟  نوآموز گفت آری،  شیخ رضا گفت نه نفهمیدی،  آن طلبه گفت چرا آقا؟  و ایشان در جواب گفتند چون  نگاهت به نگاه گوسفند کشته شده می ماند.

عبارت ترکی شیخ رضا چنین است: گوزون اولمیش داوار گوزینه اوخشار. ( همان، ۳۶۲)

 این عبارت نیز بر سنگ قبر وی حک شده است:

توفی الحسب، ذوالرفیع و النسب الشریف الباع و وسیع الاطلاع العمیم زبده الفقها و المجتهدین الذی اثلمت بموته شریعه الغرا و اندر احکام سیدالانبیا  الشیخ محمد رضا ابن الاخوند ملامحمد جعفر البهاری اطاب الله ثریهما و جعل الجنه مثویهما عاشر شهر جمادی الثانیه ۱۳۶۵ قمری 

 عبارت ویژه و خاص زبده الفقها و المجتهدین نشانگر اعتبار علمی و مذهبی و میزان تسلط وی بر علوم شرعی و دینی و قدرت استنباط وی از احکام و فرامین شرع بوده است و کمتر موردی می توان سراغ گرفت که چنین القابی در مورد وی بکار برده باشند.

ادامه دارد...