سیستم مدیریت پورتال پایگاه خبری نشاط شهر

فرهنگ شهروندی یکی از ضروریات اساسی در هر جامعه‌ای است. به عقیده جامعه شناسان این مفهوم از مهمترین و پویاترین مفاهیم اجتماعی و فرهنگی در دوره معاصر است. در این میان نقش شهروندان و انجام تعهدات شهروندی در توسعه فرهنگ شهروندی بسیار اهمیت دارد، زیرا شهروندان عناصر مهم و پویای جامعه به حساب می‌آیند و در عرصه‌های گوناگون جامعه نیز حضور دارند.

فرهنگ شهروندی مجموعه‌ای از ارزش‌ها، نگرش‌ها و قوانین مشترک اجتماعی است که در بردارنده احساس تعلق، تعهد و احترام متقابل است و علاوه بر یادگیری زندگی جمعی، شامل کسب ارزش‌ها، نگرش‌ها، مهارت‌ها و وفاداری به تعهدات شهروندی است.

با ایجاد، گسترش فرهنگ شهروندی می‌توان بسیاری از مسائل شهری و اجتماعی که اغلب شهرهای در حال توسعه با آن مواجه هستند را رفع کرد. در حال حاضر رعایت فرهنگ شهروندی و به تبع آن اخلاق شهروندی در جامعه ما در سطح مطلوبی قرار ندارد و اعضا جامعه اطلاع و آگاهی مناسبی از حقوق و مسئولیت‌های شهروندی خویش ندارند.

معیارهای اصلی فرهنگ شهروندی

شهروندی نقش مؤثری در ایجاد جامعه بر اساس نظم و عدالت دارد که از سه عنصر مهم حقوق، وظایف و مشارکت افراد جامعه در تعامل با دولت تشکیل شده است. شهروندی را می‌توان یکی از شاخص‌های اساسی پیشرفت و توسعه یافتگی دانست .

فرهنگ به معنای روش‌های زندگی اعضای یک جامعه است؛ اعضای یک جامعه در عناصر فرهنگی سهیم هستند و به همین علت امکان برقراری ارتباط و همکاری با یکدیگر را دارند.

فرهنگ شهروندی الزاماتی را در قالب ارزش‌ها و هنجارها، وارد زندگی اعضای جامعه می‌کند که بیانگر سبک زندگی و شکل دهنده تعاملات انسان‌ها در بافت نوین زندگی اجتماعی است.

ابعاد اخلاقی، اجتماعی، فردی، سیاسی از معیارهای اصلی فرهنگ شهروندی محسوب می‌شود که ابعاد اخلاقی شامل وجدان جمعی، مشارکت اجتماعی، ادب و درستکاری، امانت داری و حفظ کرامت انسانی، انجام تعهدات شهروندی، مسئولیت پذیری و ابعاد اجتماعی شامل مشارکت اجتماعی، مدارای اجتماعی، عضویت در انجمن‌ها و گروه‌های اجتماعی، احساس تعلق اجتماعی، اهمیت ارتقای اجتماعی، آگاهی از حقوق شهروندی، ترجیح منافع جمعی بر منافع فردی، امنیت اجتماعی، برابری اجتماعی، احساس هویت جمعی، آموزش شهروندی می‌شود.

ابعاد فردی فرهنگ شهروندی نیز شامل قانون مداری و رعایت قوانین، مدیریت بهینه مصرف، قدرت گفت‌وگو و تعامل با دیگران، تعهدات شهروندی، اثر بخشی در جامعه، ابعاد سیاسی شامل مشارکت سیاسی، احساس هویت سیاسی، داشتن ارتباطات سیاسی، برخورداری از حق رأی برای همگان و ابعاد دموکراتیک فرهنگ شهروندی نیز شامل برابری اجتماعی، احساس برابری توزیعی، صلح و عدالت، برابری جنسیتی، احترام به آزادی بیان و اندیشه، حق تملک در دارایی‌ها، داشتن حق فعالیت‌های اقتصادی است.

کارکرد مسئولیت‌پذیری در ارتقای فرهنگ شهروندی

فرهنگ شهروندی مفهومی دو سویه است یعنی شهروندان از یک سو تکالیف و مسئولیت‌هایی دارند و از سوی دیگر باید از حقوق مدنی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی برخوردار باشند. یعنی شهروند موقعیتی دارد که باید زندگی خویش را بر اساس وابستگی متقابل، توازن و تعادل میان حقوق و مسئولیت‌های اجتماعی، ساماندهی کند.

مسئولیت پذیری ویژگی یک شهروند فعال و کارکرد فرهنگ شهروندی است و شامل مسئولیت در مقابل مسائل کشور، شهر و محله، خانواده و مسئولیت در مقابل رفتار خویشاوندان و اعضای خانواده است.

ضرورت آموزش فرهنگ شهروندی

 آموزش حقوق و فرهنگ شهروندی بنیان اساسی رشد شخصیت و تحکیم هویت نظام ارزشی و انسانی یک جامعه به حساب می‌آید. آموزش فرهنگ شهروندی می‌تواند در قالب آموزش مهارت‌های زندگی اجتماعی، مؤلفه‌های زیر بنابی هر فرهنگ، مؤلفه‌های دینی و ملی در نهادهای آموزشی مانند آموزش و پرورش و آموزش عالی مورد توجه قرار گیرد. همچنین می‌توان عناصر تشکیل دهنده فرهنگ شهروندی مانند آگاهی اجتماعی و ارزش‌هایی مانند عدالت، برابری، مسئولیت‌پذیری، وطن دوستی، آزادی آسایش، مالکیت و حقوق اجتماعی را نیز از طریق رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی به شهروندان آموزش داد.

گردآورنده: احمد رجبی راغب 

انتهای پیام/ص