سیستم مدیریت پورتال پایگاه خبری نشاط شهر

به گزارش نشاط شهر، آیین باستانی نوروز در استان همدان بالاخص شهرستان بهار همچون دیگر نقاط ایران جایگاه ویژه‌اى داشته و همیشه مراسم آن با آداب و سنن خاص کهن برگزار ‌شده است.

خاستگاه اصلی عید نوروز، ایران باستان است. با توجه به روایت‌های افسانه‌ای موجود، نوروز در زمان جمشید، پادشاه چهارم پیشدادی ایران به وجود آمده است. در اوستا، یکی از قدیمی‌ترین کتاب‌های ایران باستان، از فردی به نام جمشید یاد شده که از قدرت فره ایزدی برخوردار بوده است. جمشید با دستور اهورا مزدا، شروع به مقابله با اهریمن می‌کند؛ زیرا اهریمن در آن زمان، خسارات زیادی از جمله قحطی و خشکسالی به بار آورده بود. پس از آن که جمشید، اهریمن را شکست می‌دهد، دوباره شادی و برکت به سرزمین ایران باز می‌گردد و خشکسالی از بین می‌رود. مردم بعد‌ها این روز را به «نوروز» یا «روز نوین» نام‌گذاری کردند. شاعران و نویسندگان مشهوری همچون ابوالقاسم فردوسی، ابوریحان بیرونی و طبری نیز جمشید را بنیان‌گذار اصلی نوروز می‌دانند.

این آیین باستانی در اقصی نقاط شهرستان بهار همچون دیگر نقاط ایران جایگاه ویژه‌اى داشته و همیشه مراسم آن با آداب و سنن خاص کهن برگزار ‌شده است.

در گذشته از اوایل اسفندماه خانواده‌ها در تدارک کار‌ها و تهیه مقدمات برنامه‌هاى نوروزى بودند. اولین اقدامات، تهیه مواد لازم جهت پخت شیرینى ؛ تهیه لباس نو و مایحتاج شب عید از جمله این اقدامات به‌شمار مى‌رفت.

خانه‌تکانى و دوده‌گیری از مراسم نوروزی 

از برنامه‌هاى نوروز، خانه‌تکانى و گردگیرى و به‌اصطلاح 'دوده‌گیری' است. از جمله کارهاى مربوط به ایام عید تمیز کردن و شستن فرش بود. یکى از راه‌هاى تمیز کردن فرش، فرش تکانى بود که در بیشتر محوطه کوچه‌ها و خانه‌ها دیده مى‌شد.

سبزه انداختن 

سبزه انداختن نیز از رسوم دیگر نوروز است. بر مبناى عقیده ایرانیان قدیم سبزه همیشه مظهر حیات ، سبزى و شادى زندگى و سمبل اقتصاد و برکت خانواده‌ها بود وهست، چون نزد ایرانیان باستان گندم سمبل برکت و اقتصاد به‌حساب مى‌آمد، از قدیم‌الایام براى انداختن سبزه نوروزى از گندم استفاده مى‌کردند. بعضى خانواده‌ها از شاهی، ماش یا عدس سبزه مى‌انداختند.

کوسّه گلین 

یکى از مراسم جالب سنتى در روزهاى قبل از عید، کوسه و زن کوسه(گلین) بود، که در نقش زن و شوهر چوپان ظاهر مى‌شدند و با ساز و دهل از روستا‌ها به‌راه مى‌افتادند و به شهر مى‌آمدند.

تمام اندام این دو پوشیده شده بود و فقط دو سوراخ جلو چشمان و یک سوراخ جلو بینى داشت. روى لباس نمدى کوسه تعدادى منگوله دوخته شده بود که به اطراف آویزان بود و چوب بلندى در دست داشت که یک سر آن برجسته بود و به آن 'قورچنگ' مى‌گفتند.

زن کوسه نیز روى لباس نمدى خود یک دامن کوتاه از چیت رنگارنگ مى‌پوشید. به این دامن پرچین، 'تنبان‌قری' یا به گویش محلى'تومن قری' مى‌گفتند؛ کوسه و زنش با ساز و دهل وارد شهر مى‌شوند و تعدادى بچه‌ها به‌دنبال آن‌ها راه مى‌افتادند.

آن‌ها به هر خانه‌اى که درش باز بود وارد مى‌شدند و معمولاً وارد خانه اعیان و اشراف مى‌شدند و در محوطه حیاط شروع به حرکات جالب و خنده‌دار و رقص و پاى‌کوبى مى‌کردند.

صاحبخانه‌ها نیز در حد وسع و طبع خود کمکى نقدى یا جنسى به آن‌ها مى‌دادند. کوسه و زن کوسه همچون حاجى فیروز پیام‌آورن شادى نوروزى و بهار بودند.

چهارشنبه‌ سورى 

مراسم آتش‌بازى نیز مفصل انجام مى‌شود. انواع و اقسام ترقه و فشفشه و کوزه آتشفشان وجود داشت و مردم در این شب به شادی  می پرداختند. رسم قاضیان- قاضیان هم که در شهرستان به فراموشی سپرده شده است .

تحویل سال 

دقایقى پیش از تحویل سال تمام اعضاءِ خانواده دور سفره هفت‌سین نشسته و شروع به خواندن دعا مى‌کردند. رفتن مسافرت در گذشته اساساً متداول نبود و برعکس کسانى که در سفر بودند، سعى مى‌کردند براى عید خود را به موطن خود برسانند تا لحظه سال تحویل کنار خانواده خود باشند.

در لحظات قبل از تحویل سال؛ بزرگ خانواده مرتب دعا مى‌خواند و بقیه نیز دعاى سال تحویل را به‌صداى بلند مى‌خواندند. پس از تحویل سال روبوسى مى‌کردند و به یکدیگر تبریک مى‌گفتند. بزرگتر‌ها به کوچکتر‌ها عیدى مى‌دادند. کوچکتر‌ها به دیدار بزرگتر‌ها مى‌رفتند و دید و بازدیدهاى فامیل و دوستان شروع مى‌شد.

مراسم شال اندازی

پس از صرف شام شب عید از ساعت ۱۰ به بعد مراسم شال اندازی اجرا میشود. این مراسم مخصوص جوانان و نوجوانان میباشد و بدین صورت است که چندین شال را به هم میبندند و در انتهای شال آخر دستمال بزرگی بسته و از پشت بامها شالها را به خانه همدیگر انداخته و آنقدر پشت بام را میکوبند تا صاحب خانه چیزی مثل پول نقد، تخم مرغ رنگی یا جوراب های پشمی و بافتنی که قبلا آماده کرده بودند داخل دستمال بگذارند و کسی که شال را انداخته است آن را بالا میکشد و آنها را برمیدارد و به سایر خانه ها میروند و این ماجرا گاهاً تا یک بامداد ادامه خواهد داشت.

سیزده بدر 

در شهرستان بهار  نیز مانند سایر مناطق ایران روز سیزده نوروز با آداب و مراسم خاص برگزار مى‌شود. از ساعات اولیه بامداد تمام اعضاءِ خانواده‌ها دسته‌دسته به طرف باغ‌ها و چمن‌زارهاى کنار رودخانه‌ها و کوهپایه‌ها مى‌رفتند و به شادى مى‌پرداختند.

احمد رجبی راغب 

انتهای پیام/ص