سیستم مدیریت پورتال پایگاه خبری نشاط شهر

به گزارش نشاط شهر، همزمان با اول اردیبهشت ماه و به مناسبت بزرگداشت سعدی شیرازی این روز، روز نثر فارسی نام گرفته است و به همین منظور خبرنگار نشاط شهر با مریم عباسی دبیر بازنشسته زبان و ادبیات فارسی به گفتگو پرداخت.

مریم عباسی دبیر بازنشسته‌ زبان و ادبیات فارسی است. وی عضو انجمن نهاد کتابخانه‌ای شهرستان بهار و نیز دبیر محفل ادبی "ترنم بهار" بوده و درزمینه های فرهنگی و ادبی با کتابخانه های شهرستان بهار همکاری می‌کند. وی در سال ۹۶ حائز رتبه برتر کتاب خوان کشوری شد.

در ادامه مصاحبه نشاط شهر با این بانوی فرهیخته را می‌خوانیم:

نثر فارسی از چه زمانی آغاز شده و چه تحولاتی را طی کرده است؟

نمونه های آغازین نثرفارسی از روزگار سامانیان بویژه نیمه دوم سده چهارم هجری به دست ما رسیده است.اما کهن ترین نمونه، بخشی از یک رساله در فقه حنفی است که گویا ابوالقاسم سمرقندی درنیمه نخستین سده چهارم آن را پدیدآورده است.

روز یکم اردیبهشت به مناسبت بزرگداشت سعدی شیرازی، روز" نثرفارسی "نام گرفته است.

کدام نویسندگان و شاعران در گسترش نثر فارسی تأثیرگذار بوده‌اند؟

نویسندگانی چون‌ ابوالفضل بیهقی، نصرالله منشی، سعدالدین وراوینی، عبدارحمان جامی، عطارنیشابوری، خواجه عبدالله انصاری، محمدبن منور وبویژه سعدی شیرازی با نثر ارزشمند و فاخر "گلستان" و  شاعرانی چون رودکی، فردوسی، عطار، سعدی،حافظ وجامی.

چه سبک‌های مختلفی در نثر فارسی وجود دارد و ویژگی‌های هر کدام چیست؟

به طور کلی نثرفارسی به پنج نوع: مرسل(ساده) فنی، مصنوع (متکلف و پیچیده)، مسجع(موزون)، بینابین و شکسته(محاوره ای) تقسیم می شود.

۱-نثر ساده: نثری است که ازآرایه های لفظی ومعنوی وسجع عاری باشد.نویسنده دراین نوع نثرمقاصدخودرا درکمال سادگی وبی پیرایگی می نویسدوازاستعمال کلمات وعبارات هماهنگ و واژه ها واصطلاحات مهجوراجتناب می کند.نظیر" تاریخ بلعمی" و"حدود العالم"

۲-نثر فنی: نثری است که درآن ازآرایه هایی چون سجع وموازنه واقتباس ازآیات واحادیث وتضمین اشعارعربی وفارسی وجناس ومراعات نظیر زیاداستفاده می شود.نظیر کتاب "کلیله ودمنه" و"گلستان "سعدی

۳-نثر متکلف و پچیده (مصنوع): دراین نوع نثرکه به نثرفنی نزدیک است آرایه های ادبی،اقتباس ازآیات وروایات،تضمین اشعارعربی وفارسی ،انوای صنایع لفظی ومعنوی به چون اطناب، سجع، جناس، تضاد و تلمیح در حد افراط به کار می رود،گویی می خواهدبه شعرنزدیک شود وبه طورخلاصه نثری است شعروار ودارای زبان تصویری  وسرشارازآرایه های ادبی. نظیرمقامات حمیدی،"تاریخ جهانگشای" جوینی،"مرزبان نامه" و"تاریخ وصاف"

۴-نثر بینابین: نثرمنشیان ودبیران عهدغزنوی:

این نوع نثرهم سادگی واستواری نثرمرسل دارد وهم نشانه هایی ازآمیختگی نظم ونثزوورود لغات وترکیبات عربی واقتباس ازآیات وروایات.نظیر"تاریخ بیهقی"،"قابوس نامه" و "سیاست نامه"

۵-نثر شکسته (محاوره ای):نثری که به زبا ن محاوره وگفت وگوی معمولی مردم کوچه وبازارنگاشته می شودوهم چنان که کلمات دزبان محاوره عامه مردم مخفف می گردد،در این نوع نثر نیز واژها شکسته نوشته می شود وازالفاظ،تعبیرات وتکیه کلام های عامیانه استفاده می گردد.نظیر" یکی بود یکی نبود" محمدعلی جمال زاده، "چرند و پرند" دهخدا و "مدیر مدرسه "جلال آل احمد.

تفاوت نثر ساده و پیچیده در چیست و کدام یک بیشتر مورد توجه قرار گرفته است؟

به تفاوت نثر ساده و پیچیده درمطلب بالا  به طورمفصل اشاره گردید وطبعا نثرساده ازآن جهت که مخاطبان با آن ارتباط بیش تری برقرارکرده اندبیش ترمورد توجه قرارگرفته است،اما رقابت نویسندگان با شاعران دردوره هایی ازتاریخ ادبیات ایران بویژه قرن ششم تانهم ،نویسندگان بیش تربه این نوع نثرروی آورده اند.

نثر فارسی معاصر چه ویژگی‌هایی دارد و چه نویسندگانی در این حوزه شناخته شده‌اند؟

مهم ترین ویژگی نثر معاصر ،سادگی ونزدیک بودن به زبان مردم کوچه وبازاراست.ساده نویسی که ازدوره ی قاجارشروع شده وبارقه های آن را درآثارقائم مقام فراهانی می تون مشاهده کرد،به تدریج با وقوع انقلاب مشروطه وآشنایی ایرانیان با آثارنویسندگان اروپایی ازطریق ترجمه و انتشار روزنامه هایی چون "نسیم شمال"گسترش بیش تری می یابد ودربطن زندگی مردم و همسوبا آرمان ها وگرایش های مردمی قرار می گیرد.

نویسندگانی نظیر سیدمحمدعلی جمال زاده،صادق هدایت، بزرگ علوی، جلال آل احمد،سیمین دانشور و... از مصادیق بارز و شاخص نثر معاصر به شمار می روند.

آیادر شهرستان بهار نویسندگانی در این حوزه میشناسید؟

درمیان نویسندگان بهاری از معاصرین و افرادی که درحال حاضردستی درحوزه ی نویسندگی دارند به آقایان محمدصفایی،کاظم زارعی، فضایلی، محسن ترابی کمال‌،جوادنوری،سیدحسین حسینی وخانم هاسکینه محب خواه ،مریم قلی زاده ،سیما یونسی ومریم مهدوی حرمت می توان اشاره کرد.

 چگونه نثر فارسی به فرهنگ و جامعه ایرانی کمک کرده است؟

طبعا چاپ وانتشارآثار فاخروگران سنگ درحوزه ی تمدن ایرانی -اسلامی وفرهنگ وادبیات به تعالی اندیشه وگسترش علم وادب درمیان ایرانیان درطول تاریخ کمک شایانی کرده است‌.نگارش آثارفراوان دینی،تعلیمی ،ادبی  وعرفانی که منجر به پالایش  وتلطیف روح واندیشه ی ایرانیان شده است،مویداین معناست

چه چالش‌هایی در حال حاضر نثر فارسی با آن مواجه است و چه فرصت‌هایی برای توسعه آن وجود دارد؟

یکی ازمهم ترین چالش ها که نثرفارسی درحال حاضربا آن مواجه است،تهدید فضای مجازی ونثرشکسته ی من درآوردی وبی پایه ای است که درشبکه های اجتماعی، افرادبرای برقراری ارتباط باهم ازآن استفاده می کنند ومتاسفانه روزبه روزدرحال گسترش است و حتی به روزنامه ها وبعضا به بعضی ازآثار نویسندگان معاصرهم راه پیدا کرده وزبان ونثرفارسی را دجاربیماری وانحطاط کرده است و راه مقابله با آن،روی آوردن به نثر معیار روان و سلیس فارسی است.

از طریق آموزش نثر معیار ومعرفی آثاردرجه اول وفاخرنثرفارسی- اعم ازسنتی ومعاصر-به مردم بویژه نسل جوان می توان به توشعه وگسترش نثرمعیارفارسی  کمک کرد.

چگونه نقد نثر فارسی می‌تواند به بهبود کیفیت نوشتار کمک کند؟

همانطور که قبلا نیزاشاره گردیدبااشاعه زبان فارسی معیاروآموزش آن به آحادمردم بویژه نسل جوان، ازبیماری ای که ربان فارسی به آن دچارشده است ازجمله غلط نویسی،کاربردواژه های بیگانه،شکسته نویسی های بی  پایه واساس و...  می توا ن جلوگیری کرد وطبعا دراین مسیرآموزس پرورش،آموزش عالی وکتاب های درسی می تونندبسیارراه گشا وموثرباشند.

تأثیررسانه‌های اجتماعی و دیجیتال بر نثر فارسی چیست؟

اگررسانه های  اجتماعی ودیجیتال  به وظیفه ی ذاتی خود که همانا بالا بردن وارتقا سطح دانش وآگاهی مردم است،درست عمل کنند وهرچه که می نویسند به نثرفارسی معیار وسایس وروان باشد،مسلما می توانند درست نویسی وسلامت نثرفارسی را تضمین نموده وآن را درمیان آحادمردم گسترش داده ونهادینه سازند.

به نظر شما آینده نثر فارسی چگونه خواهد بود و چه تغییراتی ممکن است در آن ایجاد شود؟

آینده زبان فارسی درگرو نوع تعامل ما با اوست.اگر دیدگاه ما این باشد که نثر ارزشمند فارسی ابزار تفهیم وتفاهم ما ووسیله انتقال علوم ،معارف وفرهنگ وهنروفضیلت به نسل حاضرونسل های آینده است- کما این که همین نثرحامل وانتقال دهنده  تمدن ،ادب ومعرفت وفرهنگ وهنرگذشتگان به ما بوده است.-طبعا درحفظ وحراست آن می کوشیم از بیماری های که برشمردیم آن رابری ودور نگه می داریم.

آن چه که مسلم است زبان فارسی وطبعا نثر فارسی روبه سادگی وبی پیرایگی می رود.

پس برماست که میراث دارخوبی برای آن باشیم وآن را به درستی به نسل های آینده انتقال دهیم ویادمان نرود که این نثر فارسی یادگارزبان شیرین ودلپذیر وتا ثیرگذاربیهقی ها،عطارها ،سعدی ها ودیگربزرگان ادب فارسی است.

آرزو میرزایی

انتهای پیام/ص