سیستم مدیریت پورتال پایگاه خبری نشاط شهر

بازی‌ها نمودهای اجتماعی و فرهنگی هر اجتماع محسوب میشوند و ویژگی اصلی بازی، درس آموزی و سازگاری با محیط طبیعی اجتماعی است و بازیهای بومی و محلی غنی از آداب، رسوم و فرهنگهایی است که بیانگر فرهنگ مردمان است.

 بازیهای بومی محلی گنجینه‌ای از فاکتورهای آمادگی جسمانی و فرهنگی ایرانی را در خود نهفته دارند وقانون پذیری، مسئولیت پذیری، کارگروهی، احترام به حقوق دیگران، مدیریت رفتار و نیل به برتری در این بازیها است. 

باید گفت به باور کارشناسان علوم انسانی و تربیتی، بازی‌های بومی – محلی در عین سادگی، ارزانی و جدی نبودن، مفاهیم دقیقی همراه دارد و نوعی آموزش است که اثرمثبت و کارکردهای اجتماعی فراوانی دارد. 

بازی در تقویت اعتماد به نفس، افزایش خلاقیت، آموزش علوم پایه، تقویت قوای حسی و جسمی، تخلیه ی انرژی، مقابله با اضطراب، تقویت مهارت های کلامی و ذهنی، تقویت حس تعادل، ایجاد حس و تعامل با دیگران، سلامت روان و جسم، و... نقش دارد.

اهمیت بازی های بومی

بازي هاي بومي و محلي نمادهايي از آداب و فرهنگ اجتماعي هر منطقه است که نقش بسزايي در استعداديابي و پرورش جسماني دانش آموزان دارد. بازي ها بهترين موقعيت ها را فراهم مي نمايند، که در پرورش جسم و روان بسيار موثر هستند. تکثر و تنوع بازي هاي بومي و محلي متناسب با مراحل رشد، ويژگي هاي جغرافيايي و باور هاي فرهنگي باعث شده است که در نتيجه آن به خوبي يادگيري و پذيرش فنون زندگي، جامعه پذيري، قانون مداري، تقويت روابط انساني را سرعت بخشد و همچنين بازي ها زبان بسيار آسان براي آموزش تربيت بدني کودکان مي باشند.

دوران کودکی مهم ترین دوره برای سازندگی است. یکی از عوامل طبیعی تربیت و رشد کودک، بازی است. شخصیت واقعی کودکان ضمن بازی شکل می گیرد و به دلیل این که آموزش و یادگیری و اثرپذیری از طریق بازی غیرمستقیم بوده و با لذت همراه است، تأثیرپذیری آن ناخودآگاه بوده و ماندگارتر و عمیق تر است.

بازی، جزئی تفکیک ناپذیر از زندگی کودکان محسوب می شود چرا که این امر، در عین حال که وسیله سرگرمی کودک است، جنبه آموزش و سازندگی نیز دارد تا جایی که در بعضی موارد ارزش پرداختن کودک به بازی، بیش از ارزش کتاب است.

 فعالیت و علاقه کودک به بازی نشانه سلامت اوست و کودک همان قدرکه به تعلیم و تربیت احتیاج دارد، نیازمند تفریح و بازی نیز است، پیامبر(ص) فرمودند: «سرکشی طفل در دوران کودکی، مایه فزونی عقل او در بزرگی است».

کودک بسیاری از نقش های اجتماعی را می تواند از طریق بازی های محلی یادبگیرد و به ایفای آن ها بپردازد. برای نمونه کودک در بازی، نقش پدر یا مادر را یاد گرفته و تمرین می کند. هم چنین پرورش و تقویت حس نوع دوستی و تعاون کودکان در حین برخی بازی های سنتی و محلی انجام می گیرد.

امروزه پژوهشگران مسائل اجتماعی، به این نتیجه رسیده اند که با رواج و تقویت بازی های سنتی و محلی می توان ریشه ی بسیاری از ناهنجاری های اجتماعی را خشکانید و از میزان جرم و جنایت جامعه کاست. هم چنین روان شناسان و روان کاوان به منظور درمان ناملایمات روحی و مشکلات روانی، به بازی های محلی متوسل می شوند چون بسیاری از بازی های محلی، از هیجانات منفی روحی می کاهد.

درمان گرانِ اختلالات یادگیری، برای درمان و رفع مشکلات یادگیری، معتقدند برخی بازی ها و سنت های محلی، به این منظور بسیار مفید هستند. برای مثال بازی «یک قل د وقل» در درمان بدخطی و نارسایی کودکان، بسیار مؤثر است. برخی از بازی های محلی می توانند در ایجاد تمرکز حواس و تقویت آن، نقش به سزایی داشته باشند. برای نمونه به اثبات رسیده بازی «کلاغ پر» در تقویت و ایجاد تمرکز حواس مفید است چراکه حواس بازی کننده در طول زمان بازی، جمع است تا با شنیدن نام چیزهایی که پر ندارند، نباید دستش را بالا ببرد.

هماهنگی اعضای بدن در انجام مطلوب یک عمل، شرط ضروری است و تعدادی از بازی های سنتی می تواند این شرط را تقویت کند. بازی های محلی نسبت به بازی های رایانه ای و بی تحرک امروزی، از شور و نشاط بسیاری برخوردار است و همین شادی و نشاط، باعث سلامت روحی کودکان می گردد. برای مثال بازی «سیاه کردن» (نوعی دلقک بازی) شادی وصف ناپذیری به همراه دارد.

باز‌ی‌های آئینی در همدان، بازمانده‌ آداب و رفتارهای دینی ـ آئینی مردمان دوران کهن ایران زمین هستند. امروزه بعضی از رقص‌ها و نمایش‌های سنتی و بسیاری از مناسک آئینی و بومی، هم‌چنان ویژگی‌های دیرینه‌ خود را که بازی است، در خود دارند.

بازی‌های آئینی همدان (که بیش از 40 مورد را شامل میشوند) همچون تاب‌بازی، شاتی‌شوتی، آبجی گلبهار، کمربازی، اتلما قریش، الک زنبه، آقا سلام، دوز، بازی قلاغه، ترکه‌بازی، تنوره تنوره، اینچیله بادام قاجده بیردام، دُرنه، صید و حصار، قاپ‌بازی، قِدبازی، گوشله (کوزه)، گوی‌بازی، لنگه، کوف‌بازی، مورچه‌داره، یک قل دوقل، الاکلنگ، تخم مرغ بازی، قاشق زنی و بازی خاله دیگ به سر است، امروزه بسیار کمرنگ شده و در بسیاری از مناطق همدان دیگر شناخته شده نیستند ولی با این حال تلاش شد در نورزگاههای امسال در سراسر استان و شهرها وروستاها به بهانه های مختلف به این بازی ها پرداخته شود.

در این بین، بیشتر بازی‌های بومی شناسایی‌شده‏ دیگر در همدان نیز رواج دارند که دارای قدمت و پیشینه‏ تاریخی بوده، که پنج سنگ، پنجعلی پنجعلی، پول توتان، پر یا پوت، پا به پا، بیلدرم بیل، بگو کی بود، باجی باجی جان، انداختن سکه در قیف، الک دولک زمه، الک اسد خان، ات مته توته مته، آه زرینه، آقا داد ملا داد، آسیاب به چرخ، آسه برو آسه بیا، آسمان چه رنگه، آردا مادزول و مانند این که از دیگر بازی‌های بومی و محلی استان همدان است که اغلب آن‌ها در گوشه و کنار این استان، به خصوص در روستاهای اطراف، رواج دارد و امید است در سالجاری در مناسبت های مختلف به این بازی ها پرداخته و از پیشکسوتان برای آموزش این بازیها به جوانان استفاده شود. 

در شهرستانهای همدان، رزن، درگزین و کبودراهنگ واسدآباد تلاش شد تا با برپایی و اجرای این بازیهای ، شادی درنوروزگاههای امسال رونق بیشتری داشته باشد.

نویسنده احمد رجبی راغب کارشناس رسانه و فعال حوزه گردشگری

انتهای پیام/ص