سیستم مدیریت پورتال پایگاه خبری نشاط شهر

 شاهنامه فردوسی، این میراث جاودانه و فاخر ادب فارسی، تنها یک حماسه ملی نیست؛ بلکه گنجینه‌ای از حکمت‌های تاریخی و اجتماعی است که در دل خود رازهای فروپاشی حکومت‌ها را به‌زیبایی و ظرافت به تصویر می‌کشد. سه ضلع اساسی سقوط امپراتوری‌ها در شاهنامه شامل : (ستمگری، سفله‌پروری و زیاده خواهی) است. این سه عامل، نقض آشکار اصول بنیادین حاکمیت خوب، مشروعیت سیاسی و حقوق شهروندی به شمار می‌روند. در ادامه، این موضوع را از منظر حقوق عمومی و قانون اساسی ایران بررسی می‌کنیم. 

۱. ستمگری

(نقض اصول عدالت و حاکمیت قانون)

💥 در شاهنامه، ستمگری به معنای فراتر از خشونت فیزیکی است؛ بلکه نماد نقض گسترده عدالت اجتماعی و حاکمیت قانون است. حاکمی که به جای رعایت حقوق مردم، قانون را ابزاری برای سرکوب و تبعیض می‌سازد، از منظر حقوقی، مرتکب نقض اصول مهمی چون برابری در برابر قانون (اصل ۲۰ قانون اساسی ایران) و کرامت انسانی (اصل ۲۲ قانون اساسی) می‌شود.  

🔹 نمونه بارز این مفهوم در شاهنامه، سرنوشت ضحاک ماردوش است که با ستمگری و بی‌عدالتی، پایه‌های مشروعیت خود را نابود کرد. این رفتار، ریشه در فساد در نظام حقوقی و بی‌توجهی به حقوق عامه دارد؛ موضوعی که امروزه نیز در نظریه‌های حقوق عمومی با عنوان حکومت قانون و عدالت کیفری مورد توجه است.  

۲. سفله‌پروری

(نقض اصل شایسته‌سالاری و مدیریت کارآمد)

👥 شاهنامه بارها به پیامدهای سفله‌پروری، یعنی گماردن افراد بی‌کفایت به مناصب کلیدی، اشاره می‌کند. این عمل، نقض آشکار اصل شایسته‌سالاری است که یکی از ارکان مدیریت عمومی کارآمد به شمار می‌رود.  

🔹 داستان کی‌کاووس، که با تصمیمات نادرست و مشورت گرفتن از افراد نالایق، کشور را به بحران کشاند، نمونه‌ای گویا از سفله‌پروری در شاهنامه است. این رفتار، از دیدگاه حقوقی، منجر به کاهش اعتماد عمومی و کاهش کارآمدی دولت می‌شود. سفله‌پروری دقیقاً نقطه مقابل اصل شفافیت و پاسخگویی در مدیریت دولتی است که در نظام حقوقی مدرن نیز اهمیت فراوان دارد.  

۳. زیاده خواهی

(نقض عدالت اقتصادی و مسئولیت‌پذیری)

💰 زیاده خواهی حاکمان در شاهنامه، به معنای ثروت‌اندوزی بی‌رویه و فساد مالیاست. فردوسی با نگاهی ژرف، نشان می‌دهد که این رفتار چگونه پایه‌های یک حکومت را متزلزل می‌سازد.  

🔹 از منظر حقوقی، این رفتار نقض اصل عدالت اقتصادی (اصل ۴۳ قانون اساسی) و مسئولیت‌ پذیری مقامات دولتی است. داستان افراسیاب، که با فزون‌خواهی و حرص بی‌اندازه، حتی نزدیک‌ترین یاران خود را نیز از دست داد، نمونه‌ای از این مفهوم در شاهنامه است.  

🔹 این مسئله در دنیای مدرن، به‌وضوح در حقوق اقتصادی و اجتماعی مطرح است؛ جایی که توزیع ناعادلانه منابع، تضییع حقوق اقتصادی شهروندان و گسترش فقر، مشروعیت حکومت را زیر سؤال می‌برد.  

حکمت شاهنامه، درسی برای امروز  

📚 شاهنامه فردوسی نه تنها یک اثر ادبی عظیم، بلکه گنجینه‌ای از آموزه‌های حقوقی و مدیریتی است که ریشه در حکمت و تاریخ دارد. سه ضلع سقوط امپراتوری‌ها (ستمگری، سفله‌پروری و فزون‌خواهی) نقض اصولی است که در هر نظام حقوقی مدرن نیز اهمیت دارند: عدالت اجتماعی، شایسته‌سالاری و مسئولیت‌پذیری اقتصادی.  

🔹 همان‌طور که فردوسی قرن‌ها پیش هشدار داده است، حکومتی که این اصول را نادیده بگیرد، دیر یا زود به ورطه فروپاشی خواهد افتاد. این درس‌ها برای امروز ما نیز حیاتی هستند؛ جایی که حاکمیت قانون، شفافیت و عدالت اجتماعی، کلیدهای موفقیت هر نظام حکومتی‌اند.  

🔖 گنجینه حکمت شاهنامه، چراغی برای امروز و فرداست

✍: مهدی رهنما _کارشناس حقوقی

انتهای پیام/ص