سیستم مدیریت پورتال پایگاه خبری نشاط شهر

در برخی از موارد، اقدام به خودکشی ناشی از یک اختلال روانی و عمدتا افسردگی است، بنابراین درمان اختلالات روانی مهمترین روش پیشگیری از خودکشی است.

بخش اول

دلایل خودکشی نوجوانان:

خودکشی نوجوانان علل های روانی و اجتماعي مختلفی دارد. ما در این جا به دلایل روانی شخصی و خانوادگي مؤثر در خود‌کشی می پردازیم:

الف) دلایل شخصی:

اختلال های خلقی مثل بیماری افسردگی اساسی و اختلال افسردگی دو قطبی میتواند عامل مهمی در مبادرت به خود‌کشی باشد. نوجوانانی که افسردگی دارند معمولاً تفکرات منفی بسیار زيادي دارند، آنها فکر ميکنند مشکلاتشان هیچ وقت حل نمی شود، حس تنهایی بسیار شدید ميکنند و نمی توانند در موقع پیدایش مشکل، مسایل خویش را به نحو درست حل و فصل کنند. نوجوانان با اختلال های افسردگی دو قطبی به علت دوره های شیدایی و انرژی زيادي که تجربه ميکنند ، بیش تر در معرض خطر خود‌کشی قرار می گیرند.

سوء مصرف ماده های، الکل و ماده های توهم زا میتواند بر نحوه ی قضاوت شخص اثر بگذارد و نوجوانانی که از این مواد استفاده ميکنند دچار تحریف های شناختی و رفتاری می شوند، این اشخاص قابلیت تصمیم گیری ندارند و در موقعیت های آسیب زا بیش تر درگیر خود‌کشی می شوند.

عدم اعتماد به نفس هم یکی ديگر از عوامل مهمی است که در پیدایش این مشکل نقش دارد. نوجوانی که اعتماد به نفس ندارد بسی بیش از نوجوانان ديگر در معرض مخاطره است.

شکست های فردی مثل تمام شدن یک روابط عاطفی یا افت تحصیلی میتواند احساسی در شخص به وجود آورد که پوچی و بی معنايي زندگی را در نوجوان تقویت کند و او را به طرف خود‌کشی سوق دهد.

ب) دلایل خانوادگي:

-عدم رابطه عاطفی نوجوان با خانواده

-تحمیل ازدواج اجباری به نوجوان

-اختلافات شدید خانوادگي

-وجود سابقه خود‌کشی در خانواده

-تبعیض بین فرزندان از طرف خانواده

بخش دوم

علامت های هشداردهنده خود‌کشی:

بسياري از علایم هشدار دهنده خود‌کشی امکان دارد علایم افسردگی هم باشد.

 مشاهدات رفتارهای زیر به وسیله والدین و مراقبین امکان دارد در شناسایی نوجوانانی که ممکن است در معرض ابتلا به خود‌کشی باشند موثر باشد:

- تغييرات در خوردن و عادات خواب

- از دست دادن علاقه به فعالیت های معمول

- ترک دوستان و اعضای خانواده

- استفاده الکل و مواد مخدر

- نادیده گرفتن ظاهر فردی

- افزایش شکایت های جسمانی که اکثر با پریشانی های هیجانی همراه است، مثل بیماري های معده، سردرد و خستگی

- از دست دادن علاقه به مدرسه

- حس خستگی

- دشواری تمرکز

- احساس تمایل داشتن به مرگ

پیش گیری از خود‌کشی نوجوانان:

براي پیشگیری از خود‌کشی اول باید عوامل خود‌کشی را شناسایی و تلاش در از بین بردن آن عوامل کرد تا از خود‌کشی های بیش تر جلوگيري شود. خانواده در این بین نقش بسياري دارد. خانواده باید محیطی امن و پشتیبانی گر براي نوجوان ایجاد کند. همچنین به شیوه برقراری رابطه با آنان توجه کند.

مدام باید حواستان به صحبت ها و رفتارهای آنان باشد. فورا پس از تهدیدات و اعترافات به خود‌کشی، فرزند خویش را مورد ارزیابی بگذارید. امکان دارد از نظر شما علل خود‌کشی که فرزند شما بیان ميکند، بسیار ساده است. ولی در نظر داشته باشید که براي آنها امکان دارد مباحث مهمی بنظر برسد.

بخش سوم 

اهمیت خانواده

اهمیت خانواده در شکل گیری شخصیت فرزندان انکارناپذیر است. خانواده به عنوان اولین مامن(سلامتگاه) و پناهگاهی است که انسان ها بیشترین آموزه های خود را از آن دارند. خانواده نقش بسزایی در ازدواج فرزندان و موفقیت های تحصیلی و شغلی و به طور کلی در تمام اتفاقات مهم زندگی فرزندان خود دارند. اما آنچه امروزه مورد بحث است، حد و مرز نقش خانواده ها در سرنوشت فرزندانشان است. در مواقعی که والدین انسان های معقولی باشند شاید کمتر به این موضوع پرداخته شود. اما در خانواده هایی که پدر و مادر دچار انحرافات رفتاری و اخلاقی هستند دیگر نمی توان نقش بی چون و چرای خانواده در سرنوشت فرزندان را پذیرفت. در چنین شرایطی می توان با بهره مندی از الگوهای رفتاری که متخصصان روانشناسی تعریف می کنند، به جای پدر و مادر نامناسب، الگوهای رفتاری موفقی را مد نظر داشت.

نقش و اهمیت خانواده در شگل گیری شخصیت افراد

خانواده اولین منبع یادگیری برای انسان است و در مسیر زندگی نقش تعیین کننده‌ای برای افراد دارد. نهاد خانواده معمولاً از دو طریق بر افراد تأثیر می‌گذارد؛ اول از طریق انتقال ژن‌ها و دوم از طریق اعمال روش‌های تربیتی و سبک‌ فرزندپروری. در حقیقت وراثت و محیط دو عامل اصلی برای پرورش شخصیت و ایجاد ساختار روانی هستند و انسان حاصل تعامل میان این دو عنصر است. خانواده در انتقال ژن‌ها اختیار و اراده‌ای از خود ندار؛ اما سبک تربیتی که در پیش می‌گیرد از همان ابتدای نوزادی بر کودک تأثیر می‌گذارد و در طول زندگی نیز با او خواهد بود.

به این ترتیب می‌توان گفت بخش مهمی از شخصیت افراد که در دوران بزرگسالی نمایان می‌شود، حاصل سبک‌های تربیتی و تعاملی خانواده در دوران کودکی و نوجوانی است. ویژگی‌های شخصیتی در طول سال‌ها به تدریج تثبیت می‌شوند و به همین خاطر تغییر آن‌ها در بزرگسالی کار مشکلی است. بسیاری از افرادی که در دوران اولیه زندگی به درستی ارتباط با پدر و مادر خود نداشته‌اند در آینده علائمی از اختلالات شخصیت از خود بروز می‌دهند.

بخش چهارم

نقش و اهمیت خانواده در سلامت روان فرزندان

متخصصان معتقدند معمولاً فردی که از سلامت روان مناسبی برخوردار است دریک خانواده‌ سالم پرورش ‌یافته‌ است. زیرا مادر یا پدری که خود دچار مشکلات روحی باشد، نمی‌تواند مراقبت‌های لازم را از فرزند خود به عمل بیاورد و در نتیجه از همین طریق مشکلات خود را به کودک نیز منتقل می‌کند. برای مثال یک مادر افسرده معمولاً فرزند خود را نیز افسرده می‌کند؛ چرا که انرژی روانی کافی برای برقراری ارتباط عاطفی با فرزند خود را ندارد. در واقع نقش مادر در تربیت فرزندان بسیار عمیق و تاثیرگذار است.

البته اختلالات روحی و روانی تا حدی می‌توانند ژنتیکی نیز باشند. چرا که تحقیقات نشان داده است جدا از روش‌های تربیتی، میزان بروز اختلالاتی نظیر اختلالات اضطرابی و افسردگی در کسانی که سابقه این مشکلات در بستگان درجه یکشان وجود دارد بیشتر از دیگران است.

نقش خانواده در موفقیت فرزندان

علاوه بر موارد گفته شده خانواده نقش بسیار موثری در موفقیت و شکست فرزندان دارند. همه افراد استعدادهای مخصوص به خود را دارند که حرکت در آن مسیر می‌تواند احتمال رسیدن به موفقیت را برایشان چندین برابر کند. خانواده وظیفه دارد که این استعدادها را در فرزندان شناسایی کرده و برای رشد و شکوفایی آن تلاش کند. از سوی دیگر خانواده به فرزندان یاد می‌دهند که با شکست‌ها و چالش‌ها چگونه برخورد کند؛ با یک بار شکست در برابر رسیدن به هدف خود تسلیم شود یا با جدیت به مسیر خود ادامه دهد.

تربیت فرزندان موفق نیاز به پیش زمینه های تربیتی دارد. نحوه برخورد والدین با فرزند در هر دوره از زندگی، واکنش های متناسب والدین در برابر شکست ها و پیروزی های آن ها، میزان امنیت روانی فرزندان در خانواده و موارد بسیاری که زمینه ساز پرورش فرزندانی می شود که در عرصه زندگی و حرفه ای خود، جزء افراد موفق محسوب می شوند.

نقش خانواده در اعتیاد

به دلیل ویژگی‌های فرهنگی خانواده‌های ایرانی نقش این نهاد در بروز اعتیاد فرزندان بیش از سایر کشورهاست. برای مثال جدایی فرزندان از والدین در کشور ما نسبت به کشورهای غربی بسیار دیرتر اتفاق می‌افتد و حتی پس از جدایی فرزندان، روابط با والدین بیشتر حفظ می‌شود. برخی از ویژگی‌های خانواده در ایجاد اعتیاد نقش دارند برای مثال، طبق تحقیقی که روی  200 خانواده ایرانی انجام شد، جدال خانوادگی 85%، بی‌اعتنایی به فرزندان 41% و مصرف مواد در حضور فرزندان 36% در ایجاد اعتیاد فرزندان نقش داشتند.

جالب است بدانید نه تنها نقش خانواده در اعتیاد پر رنگ است بلکه در مسیر ترک نیز بسیار اهمیت دارد. به همین خاطر است که درمانگران در روش‌های جدید برای ترک اعتیاد جلسات متعددی برای مشاوره خانواده برگزار می‌کنند.

نقش خانواده در بروز مشکلات و اختلالات جنسی

ناهنجاری‌های جنسی در جوانان و نوجوانان یکی از مهم‌ترین مشکلاتی است که امروزه خانواده و جامعه را به خطر می‌اندازد. مشکلات هویت جنسی، اختلالات کژکاری جنسی از جمله مسائلی است که امروزه بسیاری از خانواده‌ها با آن درگیر هستند. خانواده‌هایی که در تربیت جنسی کودک خود به خوبی عمل کرده‌اند فرزندان آن‌ها در مقایسه با خانواده‌های بی‌تفاوت، از مشکلات جسمی، روانی و اجتماعی کمتری برخوردار هستند. بیشتر اختلالات در خانواده‌هایی به چشم می‌خورد که در آن‌ها مسائل جنسی به شدت سرکوب شده و یا خانواده‌هایی که آزادی جنسی بسیار زیاد به فرزندان داده می‌شود.

در هر دوی این سبک‌ها افراط و تفریط به چشم می‌خورد، در خانواده‌های دسته‌ی اول نیاز جنسی و مسائل روانی جنسی در دوران مختلف رشدی بسیار نادیده گرفته می‌شود و در صورت مطرح شدن سؤالات جنسی پاسخ‌ها نه تنها مناسب نیستند، بلکه گاهی پاسخ والدین با پرخاش و عصبانیت همراه است. در خانواده‌های دسته دوم اطلاعات جنسی در سنینی که نباید و یا بیشتر از آنچه که باید به کودکان ارائه می‌شود. البته لازم به ذکر است که خانواده تنها بخشی از جامعه می‌باشد و موضوع تربیت جنسی به مدارس و دیگر مراکز آموزشی نیز مربوط می‌شود.

بخش آخر

نتیجه گیری:

عوامل مرتبط با خود‌کشی نوجوانان در سه گروه عوامل دموگرافیک، محیطی و روانی طبقه بندی میشوند.

مطالعات نشان داده اند نوجوانانی که یک یا بیش از عوامل خطر را دارند، با احتمال بیش تر در معرض درگیر شدن در رفتارهای مرتبط با خود‌کشی هستند. در هر حوزه‌ میتوان اقدامات و مداخلات پیشگیرانه مناسب را به منظور کاهش رفتارهای مرتبط با خود‌کشی مانند افکار، برنامه ريزي و اقدام به خود‌کشی در نوجوانان انجام داد.

عوامل دموگرافیک: عبارتند از سن، جنسیت، گرایش جنسی، نژاد و قومیت.

عوامل محیطی: عبارتند از عدم حمایت خانوادگي و اجتماعي، بازداشت و زندانی شدن، مهارت های ضعيف زندگی، پیشینه خانوادگي خود‌کشی، اینترنت و رسانه هاي جمعی.

عوامل روانی: عبارتند از اختلال های روانی تشخیص داده شده، حوادث ناراحت کننده زندگی و پیشینه ی سوءاستفاده در زمان بچگی، اضطراب اکادمیک، استفاده از مخدرها و الکل و مزاحمت و تهدید در فضای مجازی.

هر بخشی از جامعه اعم از خانواده ، مدرسه ، دانشگاه یا محیط کار هرکدام نقش بسزایی از تربیت و رفتار کنترل اختلالات رفتاری هر فرد میباشد.

مدارس و دانشگاه ها از جمله مکان هایی میباشند که با آموزش درست میتوانند نقش بسزایی در جلوگیری از اقدام برای خودکشی باشند.

به قلم عادل سرمدی

کمک گرفته از مقاله محمدبیگی، متخصص روانپزشکی

انتهای پیام/ص