سیستم مدیریت پورتال پایگاه خبری نشاط شهر

شب یلدا، یک شب ِ دینی و اعتقادی نیست! بلکه یک شب فرهنگی و موروثیِ هفت هزار ساله و یک باور آنیمیسمی است که مردمان ما برای طبیعت و عناصر موجود در آن، روح و روانِ انسان گونه قایلند و بر این باورند که در اشیا و پدیده های طبیعت هم، زندگیِ جاندار مَدارانه حاکم است!! و امّا چرا می گوییم؛ "شب یلدا" ؟



"یلدا" به معنای تولد است.
حتماً، شما خواننده ی گرامی، قرمزی و سُرخی آتش را در پس ِ دود سیاه دیده اید؛ که چگونه برای غلبه بر هم می جنگند! حال تصوّر کنید روشنایی و قرمزی خورشید را که در پسِ سیاهی و تاریکیِ شبِ یلدا تلاش می کند تا پرده ی سیاه و دودی رنگِ شب را کنار بزند و تولد و بیرون آمدن و پیروزی خود را جشن بگیرد؛ و سرانجام نیز همین گونه می شود و نور و روشنایی در این پیکار بر تاریکی و ظلمت غلبه می یابد و پیروز مندانه متولد می شود!! و از نشانه های این پیروزی، همین بس که از فردای آن روز از تاریکی و طولانیِ شب ها کاسته می شود و بر میزان روزها و طولِ روشنایی اضافه می گردد!! و ایرانیان این پیروزی و تولد نور و روشنایی را "یلدا" نامیده اند.

چرا می گوییم "شب ِ چلّه" ؟
در تقسیم بندیِ باورشناسی، چهل روز اولِ زمستان را چله ی بزرگ؛ و بیست روز بعد از آن را چله ی کوچک می نامند. یعنی: شصت روز اول زمستان، چله ی کوچک و بزرگ محسوب می شود و شب چله، سرآغاز و مُسمّای این دو چله به حساب می آید.

چرا در این شب، بیشتر بیدار می مانیم ؟
اصولاً شب، نُمادِ سیاهی و ظُلمت و  اَهریمنی است و شب یلدا بخاطر طولانی و تاریکتر بودنش، بستر مناسبی را برای جُولان و عَربده کَشیِ اهریمن و شیطانِ تاریکْ دوست فراهم می کند و بخصوص در این شب، اهریمن می خواهد یک فضا و یک حسّ ناخوشایندی را برای ما اَهوراییان ایجاد کند. ابوریحان بیرونی، ستاره شناس و همه چیزدانِ ما می گوید: در شب چله یا نزدیک به آن، آفتاب در بُرجِ جُدَی تَحویل می کند و این شب به غایت شوم و نا خوشایند است!! شاید به خاطر همین باشد که در کشور کره ی جنوبی در شب یلدا مقداری مایع مخصوص بر در خانه های خود می ریزند تا ارواح خَبیثه و شومی و ناخوشایندی این شب را از خود دور کنند!! ولی ایرانیانِ باهوش در بهره گیری از علوم نجومی و با روشی اصولی و درست و عقلانی و عالمانه سعی می کنند در این شب، بیشتر از شب های دیگر بیدار بمانند و به جمع نشینی و شادمانی روی آورند وکمتر در تاریکی و در خواب باشند تا شاید به این شیوه بتوانند آن حسّ ِ ناخوشایندی و نامیمونی را در این شب از خود دور کرده باشند و از این جهت است که گفته اند: هرکس که زود نخوابد، یک شب عالی دارد!!

چرا این شب را جشن می گیریم ؟

اولاً به خاطر همان پیروزی روشنایی بر تاریکی و غلبه ی نور بر ظلمت و افزایش ساعات روز و کاهش میزان تاریکی شب است!!
و دو دیگر این که؛ مردمان کشاورز و دهقان زاده ی ما در هزاره های گذشته بعد از یک دوره ی کاریِ شش ماهه و از طرفی به خوابِ زمستانی رفتنِ طبیعت به استراحت می پرداختند و به شکرانه ی یک تعطیلی طولانی و رها شدن از یک کار پُر زحمت و طاقت فرسا و در جهت بهره بردن ازمحصولات و اندوخته های خود، این شب را جشن می گرفتند و به شب نشینی و استراحت می پرداختند؛ چنان که  امروزیان، شب ِ روز پنج شنبه را بعد از یک هفته کاری، بهترین و بیشترین فرصت برای شب نشینی می دانند.

چرا در این شب انار و هندوانه حتماً باید باشد ؟
انار و هندوانه نُماد قرمزی و سرخی و روشنایی است. در باور ایرانیان است که سُرخی و قرمزی این دو میوه به جدال و پیکاری که در این شب بین روشنایی و سرخی آفتاب و تاریکیِ شب روی می دهد( چنان که در بالا به آن اشاره رفت) به قرمزی و سرخی خورشید کمک می کند تا سرخی خورشید قوّت گیرد و پیروزی ان حاصل شود!! و شاید به همین منظور باشد که در بخشی از کشور انگلستان در شبی که مصادف و همزمان است با شبه چله ی ما؛ در یک را هپیمایی شبانه با خودشان نور و ساعت های روشن نما حمل می کنند!! ( در این جا؛ هم نور و هم ساعت قابل تأمّل وجالب توجه است!!)
به هر روی ایرانیان بر این باورند که  قرمزی انار و هندوانه می تواند نیروی  کمکی و سربازانِ خوبی باشد برای پیروزی انوار و سرخی خورشید؛ و چنان که شد!!! و روز بر شب غلبه یافت و فردا که شد؛ تیغِ نور و شمشیرِ روز، گردنِ درازِ شب را کوتاه کرد!!

*** و اما یک نکته ی مهم در این شبِ پُرخاطره:

مبادا که یادمان برود آن عزیزانی که یلداهای گذشته در کنار ما بودند و امشب حضور جسمی شان خالی و مشهود است! و صد البته که امشب روحشان در کنار ما حضور خواهند یافت و این را هم از قرآن حتمیّت داریم"وجوه یُومئذ ناضره" "صورت هایشان شادمان و مسرور است!" و هم از مسئله ی متافیزیک هستی در می یابیم که روحشان در میان ما خواهد بود. کافی است این حضور را درک کنیم و با یاد کَرد و ذکر صلوات، هم روح آنان را به آرامش برسانیم و هم خود!! از یاد و ذکر آنان آرام گیریم"ان شا،الله"

و دعای پایانی از زبان یک شاعر:

به صد یلدا الهی زنده باشی
انار و هندوانه خورده باشی

کاظم زارعی

انتهای پیام/ص