سیستم مدیریت پورتال پایگاه خبری نشاط شهر

جواد نوری

ملا محمد علی حجت الاسلامی فرزند (احتمالا اول) ملا محمد کافی و برادر بزرگتر ملا محمد جعفر بوده،  از زندگی وی چیزی دانسته نیست، فرزند وی ملا محمد نیز در لباس روحانیت بوده و متاسفانه از حیات وی نیز اطلاعی در دست نیست  الا اینکه نوادگانشان می گویند وی در جریان علم جویی خود از همدان به نجف و از نجف به قم و مشهد رفته و در ضمن این سیاحت، سفرنامه ای تألیف کرده بوده و دست نویس این سفرنامه در نزد وراث او موجود بوده ولی سالها قبل یکی از افراد با ادعای تحقیق و پژوهش در زندگی ایشان آن مکتوبه را امانت گرفته و هیچ گاه برنگردانده است. وی در زمانی که در بهار بوده به عریضه نویسی و ثبت ازدواج و طلاق و حساب و کتاب مردم مشغول بوده و معتمد مردم به شمار می رفته و در امور اجتماعی ساعی بوده است، فرزند ایشان حاج شفیع از کاسبان خوشنام بهاری بود که اکنون در روستای ناصر آباد کبودرآهنگ ساکن شده است، وی در دوران صغر سن پدر خویش را از دست داده بود و چیزی از زندگانی پدر در خاطر نداشت و هیچ کس از خاندان وی نیز اطلاعات قابل ذکری در مورد وی نداشتند. مجموعا کوشش های نگارنده برای نگارش زندگینامه ایشان بی نتیجه مانده است. این عبارت بر سنگ قبر ایشان حک شده است:

مرقد شریف مرحوم عالم عامل و زاهد کامل حاج ملا محمد حجت الاسلامی ابن آخوند ملا محمد علی ابن مرحوم آخوند ملامحمد کافی متوفی بیست و هفت ذیقعده الحرام ۱۳۶۰

با در گذشت محمدعلی کسی از این خاندان در لباس روحانیت نمانده، ولی بنی اعمام ایشان تداوم و حضور گسترده تر و تاثیرگذارتری در بهار داشته اند. 

آخوند یا ملا؟

مُلّا واژه ای مشتق از ریشه «املال» یا «املاء» به معنی دیکته گوینده است  و به معلم‌های مکتب‌خانه گفته می‌شده. از آنجا که سواد آموزی و تحصیل علوم دینی در این مکتب‌خانه‌ها توأمان بوده‌اند، این عنوان همچنین به فردی (مرد یا زن) که در امور مذهبیِ اسلام و قوانین شریعت تحصیل کرده نیز گفته می‌شده‌است. امروزه با برچیده شدن مکاتب سنتی، واژه مُلّا تنها به افراد تحصیل کرده در امور مذهبی اطلاق می‌شود. نیز گفته اند،  این واژه از کلمهٔ عربی «مَوْلیٰ» که به «ملا» تغییر یافته و به معنی هدایت‌گر است، گرفته شده‌است. نظیر مولانا، یا مُلای روم که برای مولوی به کار گرفته شده. در مجموع در کشورهایی با جمعیت مذهبیِ زیاد، نظیر ایران و افغانستان «ملا» به عهده داران  امور مذهبی مردم گفته می‌شود.

آخوند هم در همین معنی به کار رفته اما توسع معنایی بیشتری دارد و  ملای معمم و ملبس را آخوند می نامیده اند که امروزه به ایشان روحانی می گویند،گاه نیز هر دو واژه به یک فرد اطلاق می شود. 

 از عبارات سنگ قبور این خاندان پیداست که عمدتا ایشان در ذی روحانیت بوده اند. نظیر همین ملامحمد علی و پسرش ملا محمد حجت الاسلامی.

ملا محمد جعفر بهاری

دومین فرزند ملا کافی و فرد معروف از این خاندان ملامحمد جعفر بهاری ست، و چیزی از حیات علمی و مذهبی ایشان نیز پدیدار نیست جز اینکه پدر چهارتن از علما نامدار بهار است، به ترتیب ملا محمد صادق، ملامحمد باقر و ملا محمد رضا و ملا علی، از زهد و تقوی ملاجعفر اقوال شفاهی وجود دارد ولی نکته قابل ثبتی دست گیر نگارنده نشد، این عبارت بر سنگ قبر وی حک شده و نشان از اعتبار وی در میان مردم است:

هذا قبر العالم العامل الفاضل العادل الکامل المسمی بالاخند ملامحمد جعفر ابن المحمد الکافی وفاته فی... الثانی و العشرین من ذیقعده الحرام ۱۳۲۱( نقطه چین افتادگی در سنگ قبر است)

ملا صادق

وی احتمالا فرزند اول ملامحمدجعفر است در مورد ملا صادق هم نکته گفتنی همانست که پیش ازین در کتاب مشاهیر بهار آمده است. اولاد ذکوری ندارد و دو دختر به نام های سکینه و رقیه داشته که در که یکی در دوره حیات پدر از دنیا رفته دیگری نیز پس از درگذشت پدر بدرود حیات گفته است. از ملا صادق جز این مطلب که در زمان قحطی و مرگ و میر فراوان مردم دائما در کفن و دفن اموات ساعی بوده چیز خاصی دستگیر نگارنده نشد.

ملا علی بهاری 

وی را جزو علما اخباری به حساب آورده اند.‌ چهارمین و کوچکترین عضو خاندان ملاجعفر است و انسان سلیم النفس و وارسته ای بود و فعالیت چندانی به لحاظ علمی و اجتماعی نداشته اما در رتق و فتق امور عامه ساعی بوده است. دفتری از نوشته های وی در امر تزویج خطبه های عقد و ازدواج در نزد نوادگانش موجود است که بسیار خوش خط و زیبا خوشنویسی کرده است. از آنجا که فوت ایشان متاخر تر از بقیه بوده عموم قدیمی های بهار ایشان را می شناسند. این عبارات مسجع بر سنگ قبر وی نگاشته شده : هذا المضجع الشریف و المرقد المنیف العالم الجلیل العامل الزاهد المتقی الشیخ علی حجتی المدفون فی جوار ابیه الاخوند ملامحمد جعفر البهاری اطاب الله ثریهما المتوفی فی عصرالجمعه اربعین حسینی عشرون صفر المظفر سنه ۱۳۸۶ هجری النبوی علی هاجرها آلاف التحیه و الثنا ۱۳۴۲ شمسی

اما دو برادر دیگر یعنی شیخ باقر و شیخ رضا اشتهار فراوان و دایره فعالیت بسیار گسترده ای دارند و حکایت ها و گفتنی های بسیاری در این خصوص وجود دارد و ما در قسمت بعدی بطور مفصل به حیات این دو و فعالیت های سیاسی و اجتماعی ایشان پرداخته ایم.

نمونه ای از دست خط مرحوم شیخ علی حجتی

انتهای پیام/ص