سیستم مدیریت پورتال پایگاه خبری نشاط شهر

جواد نوری:

نهضت مشروطه ایران یکی از مهم‌ترین تحولات سیاسی و اجتماعی تاریخ معاصر کشور است که با هدف محدود کردن قدرت مطلقه سلطنت و تأسیس حکومت قانون‌مدار شکل گرفت. در این میان، نقش علما و مجتهدان در هدایت و حمایت از این جنبش بسیار برجسته بود. یکی از چهره‌های شاخص این دوره، شیخ محمدباقر بهاری است که با فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و نظامی خود، سهمی مهم در پیشبرد اهداف مشروطه‌خواهان ایفا کرد.

وی پس از پیروزی مشروطه، همچنان در کنار مشروطه‌خواهان باقی ماند و رهبری مردم همدان را در مقابله با مستبدان برعهده گرفت. روزنامه حبل‌المتین در توصیف شخصیت وی نوشت:  

«از جمله اشخاصی که در واقع خالصانه خدمت به عالم انسانیت می‌کنند، جناب آقای شیخ محمدباقر مجتهد است که در امانت و دیانتش حرفی نمی‌رود.» (حبل‌المتین، 12 رمضان 1325)

همکاری با حکومت مشروطه‌خواه:

پس از اعلان مشروطیت، شیخ محمدباقر در انتخاب نماینده مردم همدان با ظهیرالدوله، حاکم مشروطه‌خواه، همکاری صمیمانه‌ای داشت. وی بر اجرای نظام‌نامه انتخابات بدون اعمال نفوذ و هیجان تأکید می‌کرد. این رفتار باعث شد که مورد وثوق مشروطه خواهان و طرف مشورت علمای نجف قرار گیرد.

مشارکت در نهضت عدالت‌خواهی و مبارزات مسلحانه:

شیخ محمدباقر در نهضت روحانیون عدالت‌خواه تهران و هجرت به قم در جمادی‌الآخر ۱۳۲۴ق شرکت فعال داشت. در دوره استبداد صغیر، وی دسته‌ای مسلح در همدان تشکیل داد و قصد مقابله با نیروهای دولتی را داشت، اما با توصیه آیت‌الله بهبهانی از این اقدام منصرف شد. همچنین در جریان فرار سید جمال‌الدین واعظ به همدان، حاضر به شفاعت او نشد.

استبداد صغیر:

 دوره‌ای یک‌ساله از تیر ۱۲۸۷ تا تیر ۱۲۸۸ بود که با به‌توپ بستن مجلس توسط محمدعلی شاه آغاز شد. در این دوره، بسیاری از مشروطه‌خواهان دستگیر، اعدام یا تبعید شدند. در همدان، مشروطه‌خواهان با تعطیلی بازار، برگزاری مراسم عزاداری برای شهدای مشروطه و اعتراض به استقراض از دولت عثمانی، اتحاد خود را نشان دادند.

شیخ محمدباقر بهاری با فعالیت‌های گسترده سیاسی، اجتماعی و نظامی خود، یکی از چهره‌های تأثیرگذار در نهضت مشروطه به‌شمار می‌رود. حمایت بی‌دریغ او از مشروطه، همکاری با حکومت مشروطه‌خواه، مشارکت در نهضت عدالت‌خواهی و مقابله با استبداد صغیر، نشان‌دهنده تعهد عمیق وی به آرمان‌های آزادی‌خواهانه و عدالت‌طلبانه بود. انتخاب او از سوی علمای نجف برای نظارت بر قوانین مجلس نیز گواهی بر جایگاه علمی و اعتبار اجتماعی اوست.

نقش آفرینی شیخ باقر در این بخش از مهمترین فعالیت های سیاسی و شجاعانه وی به شمار می رود. 

گرد هم آمدن مجاهدین مشروطه خواه و تشکیل کمیسیون جنگ زیر نظر شعبه کمیته ستار اجتماعیون عامیون، در دوره حکمرانی محمد علی شاه و ظلم و ستم بی حد او از حوادث بسیار مهم همدان بود و در این جریان شیخ باقر نقش بسیار مهم و تأثیرگزاری ایفا نموده است و واقعا مشخص نیست اگر رهبری های وی نبود سرانجام مشروطه خواهان همدان به کجا منتهی می شد « در آن ایام تبریز توسط نیروهای محمد علی شاه محاصره و آشوب به سراسر کشور کشیده شده بود.  ناامنی و هرج و مرج در غالب شهرها بروز کرده بود و در همدان « مشروطه خواهان ناراضی و بیمناک از بازگشت استبداد و نابودی مشروطه شروع به جمع آوری نیرو جهت مقابله با این حوادث نمودند.  ابتدا بازار تعطیل شد و بعد حاکم دست نشانده همدان متواری شد، مراسم عزاداری برای  شهدای مشروطه که توسط مستبدین کشته شده بودند در شهر برگزار شد» (  ناظم الاسلام کرمانی، ۳۴۶)  در این میان انجمن ایالتی تبریز به تمام شهرها از جمله همدان تلگراف زده و یاری طلبیده بود. و مشروطه خواهان همدان به رهبری شیخ باقر نسبت به سایر شهرها سریعتر اقدام به کمک رسانی به محاصره شوندگان کرد،  به نوشته دکتر غفوری« اجتماع در کنسولگری عثمانی و اعتراض مجتهدان و علمای همدان به محمد علی شاه بابت استقراض پول از دولت بیگانه از جلوه های اتحاد مردم این شهر به شمار می رفت» (غفوری همان ۷۰)

از طرف مرکزیت کمیته ستار افراد معتمدی در این ایام به همدان جهت جمع آوری اعانه و اسب و اسلحه آمده بودند و با مقامات محلی هماهنگ می شدند از جمله آنها می توان شیخ محمد الموتی را یاد کرد که در موقع ورود به همدان با شیخ باقر ملاقات کرده و شیخ باقر مقادیر زیادی فشنگ و اسلحه برای وی تهیه و اورا رهسپار نمود ( فرنیا، ۱۳۸۸، ۷۰)

ادامه دارد...