سیستم مدیریت پورتال پایگاه خبری نشاط شهر

مسئله مهریه و نحوه پرداخت آن از جمله مباحث پیچیده و پر چالش در حقوق خانواده است. با توجه به تغییرات اجتماعی و اقتصادی، تعیین میزان اقساط مهریه و معیارهای آن همواره مورد توجه قضات، وکلا و اصحاب دعوی بوده است. این مقاله با هدف روشن‌سازی این موضوع و ارائه راهکاری عملی برای قضات، وکلا و پژوهشگران حقوقی نگارش شده است. در این مقاله، ضمن بررسی چارچوب قانونی و رویه قضایی حاکم بر تعیین اقساط مهریه، به تحلیل معیارهای مؤثر بر این امر پرداخته شده و در نهایت، پیشنهاداتی جهت بهبود فرآیند تعیین اقساط ارائه گردیده است.

مهریه به عنوان یکی از حقوق مالی زن در عقد نکاح، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با این حال، در بسیاری از موارد، زوجین به دلایل مختلف قادر به پرداخت یکجا مهریه نیستند و درخواست تقسیط آن را مطرح می‌کنند. این امر موجب بروز اختلافات و چالش‌های حقوقی متعددی می‌شود. از این‌رو، تعیین میزان اقساط مهریه و معیارهای مؤثر بر آن، همواره مورد توجه قضات، وکلا و پژوهشگران حقوقی بوده است.

ماده ۵۱۹ قانون مدنی ایران، به دادگاه اجازه می‌دهد در صورتی که مدیون (زوج) توانایی پرداخت یکجا دین (مهریه) را نداشته باشد، حکم به تقسیط آن دهد. این اختیار قانونی، به دادگاه اجازه می‌دهد با توجه به شرایط فردی و مالی زوج، میزان و نحوه پرداخت اقساط را تعیین نماید.

اگرچه قانونگذار به صورت صریح معیارهای مشخصی برای تعیین میزان اقساط مهریه بیان نکرده است، اما با توجه به رویه قضایی و نظریه‌های حقوقی، می‌توان به برخی از مهم‌ترین معیارهای مؤثر بر این امر اشاره کرد:

درآمد، دارایی، هزینه‌های زندگی و سایر تعهدات مالی زوج، از جمله مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده در میزان اقساط است (امین، ۱۳۹۸، ص ۲۵).

 هرچه تعداد افراد تحت تکفل زوج بیشتر باشد، به طور معمول میزان اقساط کمتری تعیین می‌شود (داوودآبادی، ۱۳۹۴).

هزینه‌های ضروری زندگی زوج و خانواده نیز بر میزان اقساط تأثیرگذار است. نوع شغل، درآمد ثابت یا متغیر بودن آن و همچنین پایداری شغل، از جمله عوامل مؤثر بر میزان اقساط به شمار می‌رود.

 بیماری‌های مزمن یا ناتوانی‌های جسمی که مانع از کار کردن زوج شوند، می‌توانند در تعیین میزان اقساط مؤثر باشند.

 تعهدات مالی دیگری که زوج بر عهده دارد، مانند وام‌ها و قرض‌ها، نیز در تعیین میزان اقساط مورد توجه قرار می‌گیرد.

قانونگذار حداقل پیش‌قسط مهریه را ۱۰ درصد از کل مهریه تعیین کرده است. البته در مواردی که زوج بتواند اعسار خود را از پرداخت مهریه ثابت کند، دادگاه ممکن است میزان پیش‌قسط را کاهش دهد. برای اثبات اعسار، زوج باید ثابت کند که به دلیل عدم تمکن مالی، قادر به پرداخت مهریه نیست.

رویه قضایی در خصوص تعیین میزان اقساط مهریه، به دلیل ماهیت فردی هر پرونده و تشخیص قاضی، متنوع است. اما به طور کلی، قضات در تعیین میزان اقساط، به عدالت و انصاف توجه داشته و سعی می‌کنند توازن بین حقوق زن و مرد را برقرار نمایند.

تعیین میزان اقساط مهریه، یک تصمیم قضایی است که با توجه به مجموعه‌ای از عوامل و شرایط فردی و اجتماعی اتخاذ می‌شود. در این فرآیند، دادگاه موظف است با دقت و بررسی همه جانبه، به نحوی عمل کند که حقوق هر دو طرف دعوا به بهترین وجه تأمین شود.

📌 پیشنهادات:

۱_تدوین آیین‌نامه‌ای جامع توسط قوه قضائیه به منظور تعیین دقیق‌تر معیارهای تعیین اقساط مهریه

۲_ ایجاد یک بانک اطلاعاتی جامع از آرای قضایی مرتبط با مهریه به منظور ایجاد وحدت رویه قضایی

۳_برگزاری دوره‌های آموزشی برای قضات در خصوص آخرین تغییرات قانونی و رویه قضایی در زمینه مهریه

 ۴_توجه به نوسانات اقتصادی و تورم در تعیین میزان اقساط مهریه

📚منابع

⚖امین، م. (۱۳۹۸). حقوق خانواده. تهران: نشر میزان.

⚖داوودآبادی، م. (۱۳۹۴). معیار تعیین میزان اقساط مهریه. پایگاه اطلاع‌رسانی مهدی داوودآبادی. 

✍ :مهدی رهنما

انتهای پیام/ص